Enerji Etüdünün Amacı Nedir ? 

Enerji etüdünün amaçları işletmeden işletmeye değişebilir. Bununla birlikte enerji etüdü işletme içerisinde enerjinin nasıl kullanıldığı anlamak, iyileştirme ve enerji tasarrufu noktalarını bulmak için yapılır. Bazen de enerji etütleri bir enerji verimliliği projesi veya programının ekonomisini ve başarısını değerlendirmek için de yapılır.

Enerji etüdü; işletmenin türü, büyüklüğü ve işlevi,  yapılacak etüdün derinliği, enerji tasarruf potansiyeli ve tasarruf sağlamak üzere yapılacak harcamaların seviyesine bağlı olarak değişir.

Bu kriterlere göre bir endüstriyel enerji etüdü iki kategoriye ayrılabilir:

1. Ön etüt
2. Detaylı etüt

Ön Etüt Nedir ?

Bir ön etütte işletmenin enerji kullanımı ve performansının basit bir analizi için çoğunlukla mevcut hazır veriler kullanılır. Bu tür bir etüt çok fazla ölçüm ve veri toplama gerektirmez. Bu etütler nispeten kısa zaman alır ve sonuçlar daha geneldir ve enerji verimliliği için genel fırsatları gösterir.

Ekonomik analizler sağlanan enerji tasarrufu ile yapılan yatırımın geri ödenmesi için gerekli süre ile sınırlıdır.

Piyasada orta büyüklü bir imalat sektörü işletmesinde ön etüt 4-5 bin TL ye  Enerji Verimlilik Danışmanlık şirketlerine yaptırılabilmektedir.

Ön Enerji Etüdünde; işletmenin tüm bölümleri dolaşılarak

-        Enerji kaynaklarının tüketimleri, üretim miktarları, dış ortam sıcaklığı gibi üretimi etkileyen diğer veriler

-        Geçmiş dönem verileri yıllık, aylık, varsa haftalık veya günlük olarak alınır ve incelenir, çeşitli şekillerde grafiklenir,

-        Enerjinin boşa harcandığı kaynaklar, buhar, su, yakıt sızıntıları, çalışmayan ekipmanlar tespit edilir,

-        Enerji dönüşüm sistemlerinin (buhar üretimi gibi) etkinliği anlaşılmaya çalışılır

-        Isı yalıtımlarının durumu ve varlığı kontrol edilir,

-        Basınçlı hava sisteminin basınçlarına ve dağıtım sistemine bakılır,

-        Elektrik sistemi incelenir,

-        Detaylı enerji etüdüne ihtiyaç olup olmadığı ve yapılacaksa hangi konuları kapsayacağı ortaya çıkarılır,

 Detaylı Etüt Nedir ?

Detaylı etüt için daha ayrıntılı veri ve bilginin toplanması gereklidir. Genellikle ölçümler ve işletmeye ait hazır veri envanteri (faturalar, muhasebe kayıtları, vardiya defteri kayıtları gibi)  kullanılır ve pompa, fan, basınçlı hava, proses ısıtma vb farklı enerji sistemleri yerinde alınan ölçümler ve ölçümlere dayanan hesaplarla ayrıntılı olarak değerlendirilir.  Bu tür tüt için gerekli zaman ön etütte harcanandan daha fazladır.

Detaylı etütten elde edilen sonuçlar işletmenin enerji performansı hakkında daha net bir resim ortaya koyduğu için daha kapsamlı ve yararlıdır ve yapılabilecek iyileştirmeler için de daha spesifik öneriler sunar. Önerilen verimlilik önlemleri için yapılan ekonomik analizler genellikle 4 metotla yapılabilir; İç Karlılık Oranı, Geri Ödeme Süresi,  Net Bugünkü Değer ve Ömür Boyu Maliyet Analizi

Detaylı Etütlerde işletmede enerji tasarrufu yapabilmek için enerjinin nerelerde ve nasıl harcandığı tespit edilir

-        İşletmenin farklı bölümlerde ve hatta kullanılan tüm ekipmanlardaki kayıp ve kaçaklar izleme ve ölçümlerle belirlenir,

-        İşletmenin tümünde veya bölümlerindeki verimlilik seviyelerinin, üretim başına tüketim miktarları belirlenir ve standart değerlerle karşılaştırılması yapılır,

-        Enerji kullanımını azaltmak için enerji verimliliğini arttıracak imkânlar veya projeler belirlenir,

-        Bu imkânların teknik ve ekonomik fizibilitesi yapılır ve projelerin geri ödeme sürelerine göre uygulama önceliklerinin tespiti yapılarak tüm bulgular bir raporla işletmeye sunulur.

 Piyasada orta büyüklü bir imalat sektörü işletmesinde etüt 15-20 bin TL ye  Enerji Verimlilik Danışmanlık şirketlerine yaptırılabilmektedir.

Enerji Verimliliği Önlemleri Nelerdir ?

Enerji verimliliğini arttırmak üzere: yardımcı ünitelerde (kazanlar, basınçlı hava sitemleri, elektrik sistemi gibi) ve üretim ekipmanlarında (dokuma makinesi,boyama, kurutma üniteleri, pres, tavlama fırını gibi) uygulanabilecek 250 civarında enerji tasarruf potansiyeli olan alan tanımlanmıştır. Bunlardan birçoğu küçük adaptasyonlarla tüm sektörlere uyarlanabilir.

İşletme içinde; günlük işler ve öncelikler, örneğin siparişin istendiği şekilde ve istenen zamanda yetiştirilme telaşı gibi nedenler, enerjinin nasıl ve nerede kullanıldığına dikkat edilmesini engellemektedir. Bazen çok basit bir davranış değişikliği ile geriye kazanılabilecek ve değeri binlerce lira olan tasarruf imkânları gözden kaçabilmektedir. Bazen de çok eski teknoloji ile sürdürülmeye çalışılan üretimin enerji maliyeti benzersiz şekilde yüksek olabilir. Ancak bunu değerlendirmek işletmeler için çok zordur. Dışarıdan uzman bir göz, üretimdeki problemleri ve çözümleri daha iyi tanımlayabilir. Her durumda üretim tesislerinde daima geriye kazanılabilecek bir enerji tasarrufu potansiyeli vardır. Bunlar çoğu zaman ileri teknoloji gerektirmeyen ve herkesin aşina olduğu önlem veya uygulamalarla geriye kazanılabilir.

Örneğin atmosfere açık sıcak yüzeylere (sıcak banyo tankı gibi) ısı yalıtımı, bacadan veya soğutma suları ile drenaja veya havaya atılan sıcak gaz ve sıvılardan atık ısının geri kazanılması ve tekrar kullanılması, kapasitesinin altında çalıştırılan motorlarda frekansla hız kontrolü gibi bazı uygulamalar çoğu zaman kendisini bir yıl veya altında sürelerle geri ödemektedir. Diğer yandan, hiç yatırımsız; kazanlarda hava yakıt oranının azaltılması, üretimdeki gereksiz yüksek sıcaklık, basınç, debi gibi parametrelerin düşürülmesi, basınçlı hava ve buhar kaçaklarının önlenmesi gibi önlemlerle de enerji verimliliği arttırılabilir.

Tüm üretim tesislerinde işletme faaliyet alanına bakılmaksızın önlemler iki kategori altında değerlendirilir;

-        Basit İşletme Önlemleri

-        Yatırım Gerektiren Önlemler.

Önlemlerin bu şekilde derlenmesi işletmelere; kısa sürede, en az maliyetle ve en fazla enerji tasarrufu sağlayabilecek önceliklerini belirleyebilme olanağı vermektedir.

Basit İşletme Önlemleri için Örnekler:

•  Enerji Yönetimi ile enerji tüketiminin üretim, dış sıcaklık gibi parametrelerle birlikte izlenerek kayıplar hakkında farkındalığın arttırılması,
• Tüm kaçakların onarımı ile yakıt, gaz, su , basınçlı hava, buhar, kondens ve sıcak akışkan, soğuk hava gibi enerji harcanarak ile elde edilen üretim akışkanlarının kaybının önlenmesi ,
• Ayarsız brülörlerin ayarlanması ile uygun yanma veriminin sağlanması ve sürdürülmesi,
• Sıcak ve soğuk boruların ve ekipmanların yüzey yalıtımı,
• Buhar kapanlarının bakımı ve onarımı, Buhar kondensat kayıplarının azaltılması,
• Aşınmış kayış kasnak sistemlerinin, kirli ve bakımsız motorların, kirli lambaların bakımı,
• Proses işletme özelliklerinde değişimler; boya tankının sıcaklığının (örneğin 90⁰C den 80 ⁰C ye gibi) düşürülmesi, basınçlı hava basıncının ayarlanması makinelerin kullandığından en fazla 2 bar yüksekte hava üretimi gibi)  kullanılmayan üretim ekipmanlarının sistemden  tecrit edilmesi (çalıştırılmayan yedek kazanın sistemden ayrılması)gibi

Yatırım Gerektiren Önlemler için Örnekler:

• Isı Eşanjörleri, Ekonomizer, Reküparatör gibi ekipmanlarla proseslerin atık ısısından (su, baca gazı vb sıcak atıklardan) geri kazanım yaparak ısının dolayısı ile enerjinin tekrar kullanımı,
• Kondensat dönüş sistemleri, buhar kapanlarının değiştirilmesi ile buhar sistemlerinde tasarruf,
• Basınçlı hava sisteminin ve ekipmanlarının değişimi,
• Güç faktörü düzeltilmesi,
• Otomatik yanma kontrol sistemleri,
• Yüksek verimli aydınlatma sistemleri,
• Yüksek verimli motorlar, Değişken hız sürücüler ile düşük kapasitede çalışan fan, pompa, kompresör gibi sistemlerde elektrik tasarrufu ,
• Soft starter ve proses otomasyon sistemleri ile elektrik sistemlerinde verimlilik arttırıcı uygulamalar.

Bu önlemlere ilaveten genellikle yeni teknoloji ile proses ekipmanlarının değiştirilmesi ve birleşik ısı-güç üniteleri (ısı enerjisinin elektrik ile beraber üretimi ve tüketimi) gibi yüksek yatırımlı önlemler ile büyük boyutlu tasarruflar sağlanabilir.

Bir üretim tesisi geri ödeme süresi en kısa yatırımlardan başlayarak enerji verimliliği sağlamalıdır. Ancak eğer üretim tesisi çok eski teknolojiye sahipse hiçbir zaman yeni teknoloji ile sağlanacak verime ulaşılamayacağı unutulmamalıdır. Unutulmaması gereken diğer önemli bir husus ise bir üretim ekipmanı satın alınırken enerji tüketiminin önemli bir seçim kriteri olarak göz önünde tutulmasıdır.